17 красавіка 2022 г. Дзяржстандарт адзначае 30-годдзе

17 красавіка 1992 г.быў утвораны Камітэт па стандартызацыі, метралогіі і сертыфікацыі пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь, што паклала пачатак дзяржаўнаму кіраванню ў дадзеных сферах дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь.

За мінулыя гады пройдзены вялікі і складаны шлях, цесна звязаны з рашэннем актуальных задач эканамічнага і сацыяльнага жыцця краіны.

Сёння Дзяржстандарт з’яўляецца рэспубліканскім органам дзяржаўнага ўпраўлення па правядзенні адзінай дзяржаўнай палітыкі ў галіне тэхнічнага нармавання, стандартызацыі, забеспячэння адзінства вымярэнняў, ацэнкі адпаведнасці і акрэдытацыі, энергаэфектыўнасці, па ажыццяўленні нагляду ў будаўніцтве і правядзенні дзяржаўнай экспертызы праектнай дакументацыі, а таксама наглядзе за тэхнічнымі рэгламентамі і стандартамі, рацыянальным выкарыстаннем паліва, электрычнай і цеплавой энергіі.

Структура камітэта складаецца з цэнтральнага апарата, уключаючы Дэпартамент кантролю і нагляду за будаўніцтвам і Дэпартамент па энергаэфектыўнасці, і 53 падведамных арганізацый, размешчаных ва ўсіх рэгіёнах краіны.

Флагманамі развіцця асноўных напрамкаў дзейнасці Дзяржстандарту з’яўляюцца Нацыянальныя інстытуты: па стандартызацыі – Беларускі дзяржаўны інстытут стандартызацыі і сертыфікацыі; у галіне метралогіі – Беларускі дзяржаўны інстытут метралогіі.

Функцыі Нацыянальнага органа па акрэдытацыі выконвае Беларускі дзяржаўны цэнтр акрэдытацыі.

Беларускі дзяржаўны інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў па стандартызацыі, метралогіі і кіраванні якасна рэалізуе адукацыйныя праграмы з улікам сучасных тэндэнцый і тэхналогій.

У рэгіёнах праваднікамі дзяржаўнай палітыкі ў сферах дзейнасці Дзяржстандарту з’яўляюцца тэрытарыяльныя цэнтры стандартызацыі, метралогіі і сертыфікацыі, а таксама інспекцыі і даччыныя прадпрыемствы, размешчаныя ў абласных цэнтрах і буйных прамысловых гарадах.

Устойлівую платформу для садзейнічання выпуску бяспечнай і высакаякаснай прадукцыі і паслуг, павышэнню іх экспартнага патэнцыялу, укараненню інавацый, абароне інтарэсаў спажыўцоў забяспечвае тэхнічнае заканадаўства. У цяперашні час у Рэспубліцы дзейнічаюць сучасныя законы ў галіне тэхнічнага нармавання і стандартызацыі, забеспячэння адзінства вымярэнняў, ацэнкі адпаведнасці тэхнічным патрабаванням і акрэдытацыі органаў па ацэнцы адпаведнасці. Разам з тым рэалізаваны сур’ёзныя крокі для распрацоўкі асобнага закона ў сферы акрэдытацыі. Урадам ўзгоднена канцэпцыя Закона Рэспублікі Беларусь «Аб акрэдытацыі ў Нацыянальнай сістэме акрэдытацыі», праект якога з’явіцца ў 2023 г. Гэта будзе спрыяць гарманізацыі працэдур акрэдытацыі з заканадаўствам СНД, ЕАЭС і лепшай міжнароднай практыкай, павысіць эфектыўнасць нацыянальнай сістэмы акрэдытацыі, кампетэнтнасць акрэдытаваных суб’ектаў і ўзровень даверу да іх дзейнасці.

У адпаведнасці з запытамі эканомікі і грамадства ўдасканальваецца заканадаўства ў сферы энергазберажэння. Профільныя структуры Дзяржстандарту таксама ўносяць істотны ўклад у развіццё заканадаўства ў галіне будаўнічай дзейнасці.

Штогод у Рэспубліцы прымаецца больш за 500 дзяржаўных стандартаў, якія забяспечваюць распрацоўку і вытворчасць канкурэнтаздольнай прадукцыі і паслуг, а таксама рэалізацыю абавязковых патрабаванняў тэхнічных рэгламентаў ЕАЭС.

Найбольш значныя распрацоўкі датычацца прадукцыі і працэсаў у машынабудаванні, будаўніцтве, электратэхніцы, хіміі і нафтахіміі, энергазберажэнні, аграпрамысловым і іншых сектарах, а таксама інфармацыйных і «зялёных» тэхналогій, стварэння безбар’ернага асяроддзя. Узровень гарманізацыі прымаемых ў Рэспубліцы стандартаў з міжнароднымі і рэгіянальнымі патрабаваннямі складае ў сярэднім 65 %.

База дзеючых дзяржаўных стандартаў налічвае звыш 30 тыс.дакументаў. Больш за 80 % з іх – міждзяржаўныя стандарты (ДАСТ), ужыванне якіх спрыяе безбар’ернаму гандлю ў рамках інтэграцыйных утварэнняў на постсавецкай прасторы.

Цэлы шэраг ініцыятыў Дзяржстандарту па далейшым паглыбленні інтэграцыі ў сферы тэхнічнага рэгулявання рэалізуецца на пляцоўцы ЕАЭС. У прыватнасці, карэктуецца Дагавор аб ЕАЭС, удасканальваюцца правілы распрацоўкі тэхнічных рэгламентаў, дакументы другога ўзроўню, якія ўстанаўліваюць працэдуры ацэнкі адпаведнасці і нагляду. Разглядаецца комплексны падыход да арганізацыі і фінансавання Еўразійскай эканамічнай камісіяй работ па актуалізацыі патрабаванняў тэхнічных рэгламентаў і распрацоўцы даст да іх.

Арганізацыі Дзяржстандарту ажыццяўляюць падрыхтоўку змяненняў у 7 тэхнічных рэгламентаў ЕАЭС: на ўпакоўку, цацкі, парфумерна-касметычную прадукцыю, машыны і абсталяванне, змазачныя матэрыялы і масла, маркіроўку харчовай прадукцыі, а таксама патрабаванні па абмежаванні прымянення небяспечных рэчываў у вырабах электратэхнікі і радыёэлектронікі.

У маі 2022 года ўступяць у сілу змяненні ў тэхнічны рэгламент на сельскагаспадарчыя і лесагаспадарчыя трактары, падрыхтаваныя Дзяржстандартам.

Змены ўлічваюць назапашаную практыку прымянення і сучасныя патрабаванні рынку.

У цяперашні час больш за 80 % рэалізуемай на рынках дзяржаў – членаў ЕАЭС прадукцыі з’яўляецца аб’ектам патрабаванняў тэхнічных рэгламентаў ЕАЭС. Усяго іх прынята 52, з якіх 45 ўступілі ў сілу.

Беларусь валодае эфектыўнай і развітой метралагічнай інфраструктурай, якая ўключае дзяржаўную метралагічную службу, а таксама метралагічныя службы органаў дзяржаўнага кіравання і прадпрыемстваў краіны.

Развіццё вымяральных магчымасцяў ажыццяўляецца пры дзяржаўнай падтрымцы ў рамках падпраграмы «Эталоны Беларусі» ГНТП «Нацыянальныя эталоны і высокатэхналагічнае даследчае абсталяванне». Нацыянальная эталонная база сёння ўключае 63 нацыянальных эталона адзінак велічынь, якія неабходныя для патрэб атамнай энергетыкі, мікра – і нанаэлектронікі, аэракасмагеадэзіі, прыборабудавання, інфармацыйных тэхналогій, фармацэўтыкі, гандлю, медыцыны, абароны навакольнага асяроддзя. Іх распрацоўка вядзецца з улікам патрэбаў эканомікі краіны. Да 2025 г. плануецца да стварэння 11 і мадэрнізацыі 10 нацыянальных эталонаў адзінак велічынь.

Міжнародны ўзровень нацыянальных эталонаў адзінак велічынь пацвярджаецца шляхам параўнаньня з эталонамі іншых краін. У цяперашні час у базе даных Міжнароднага бюро мер і вагаў KCDB BIPM апублікавана 296 СМС-радкоў аб найлепшых калібровачных і вымяральных магчымасцях Беларусі ў такіх галінах вымярэнняў, як даўжыня, час і частата, электрычнасць і магнетызм, акустыка, тэрмаметрыя, маса і звязаныя з ёй велічыні, хімія і інш.

У галіне ацэнкі адпаведнасці і акрэдытацыі Дзяржстандартам створана адпаведная інфраструктура, якая ўключае 129 органаў па сертыфікацыі і больш за 2 100 акрэдытаваных выпрабавальных лабараторый. Яны праводзяць работы як у рамках нацыянальнага заканадаўства, забеспячэння адпаведнасці выпускаемай прадукцыі патрабаванням права ЕАЭС у галіне ацэнкі адпаведнасці, так і для стварэння спрыяльных умоў для экспартных паставак прадукцыі.

У рэестр нацыянальнай сістэмы акрэдытацыі Рэспублікі Беларусь уключаны больш за 200 калібровачнае, праверачным і медыцынскіх лабараторый, 28 інспекцыйных органаў і 5 правайдэраў праверкі кваліфікацыі.

Рэспубліка Беларусь мае статус падпісанта глабальных пагадненняў аб стварэнні ўмоў для прызнання вынікаў ацэнкі адпаведнасці з міжнароднымі і рэгіянальнымі арганізацыямі па акрэдытацыі.

У ліку прыярытэтаў-абарона рынку ад небяспечнай і няякаснай прадукцыі. У адпаведнасці з дзеючым заканадаўствам ажыццяўляецца пастаянны кантроль адпаведнасці пастаўляюцца на ўнутраны рынак тавараў абавязковым патрабаванням і заяўленым характарыстыках.

Прадукцыя, якая ўяўляе пагрозу жыццю і здароўю спажыўцоў, забараняецца да рэалізацыі і ўвозу на тэрыторыю Рэспублікі Беларусь. Штогод забараняецца ўвоз і зварот на тэрыторыі нашай краіны больш за 1 500 найменняў небяспечнай прадукцыі. Такая прадукцыя падлягае канфіскацыі суб’ектам гаспадарання з абароту з наступным ліквідацыяй ім выяўленых парушэнняў, вяртаннем пастаўшчыку альбо ўтылізацыяй.

Беларусь заўсёды надавала асаблівую ўвагу пытанням якасці. Напрамкі гэтай працы пазначаныя ў праграме «Якасць 2021 – 2025», прынятай на ўзроўні ўрада. Дакумент уключае мерапрыемствы па развіцці нацыянальнай інфраструктуры якасці, так і па павышэнню якасці ў галінах.

У Рэспубліцы праведзена вялікая работа па развіцці метадалогіі сістэмнага падыходу на аснове рызык да кіравання рознымі аспектамі дзейнасці арганізацый для павышэння яе эфектыўнасці.

Укараненне і сертыфікацыя сістэм менеджменту нацэлены на павышэнне якасці і канкурэнтаздольнасці беларускай прадукцыі, прымяненне айчыннымі кампаніямі новых ведаў і сучасных інструментаў эфектыўнага менеджменту.

У Рэспубліцы Сертыфікаваны больш за 7 800 сістэм, якія тычацца менеджменту якасці, бяспекі харчовых прадуктаў, здароўя і бяспекі пры прафесійнай дзейнасці, інфармацыйнай бяспекі, экалагічнага менеджменту і інш.

Дзяржстандарт з’яўляецца актыўным прыхільнікам развіцця конкурснага руху ў галіне якасці. Магчымасць прадэманстраваць дасягнутыя вынікі і стаць лепшымі сёння ёсць у арганізацый, іх тавараў і паслуг, а таксама кіраўнікоў, спецыялістаў і студэнтаў.

Актыўную падтрымку знаходзяць рэспубліканскія конкурсы ў галіне энергазберажэння і энергаэфектыўнасці, круг удзельнікаў у якіх надзвычай шырокі: ад дзетак да прафесіяналаў.

Усе конкурсы знаходзяцца ў пастаянным развіцці як у частцы крытэрыяў і падыходаў да ацэнкі, так і інфармацыйнай падтрымкі пераможцаў.

Энергазберагальная палітыка мае сістэмную аснову і рэалізуецца з дапамогай дзяржаўнай праграмы «Энергазберажэнне». Эфектыўнасць праводзімай работы па зніжэнні энергаёмістасці айчыннага ВУП пацвярджаецца дадзенымі Міжнароднага энергетычнага агенцтва, згодна з якімі ў 2019 г.энергаёмістасць ВУП Беларусі знізілася ў 2,1 разы да ўзроўню 2000 г. гэта нашмат больш інтэнсіўна, чым зніжэнне энергаёмістасці такой эканамічна развітой краіны, як Швецыя, і ў два разы больш інтэнсіўна, чым у Канадзе – краіне з падобнымі кліматычнымі ўмовамі. У параўнанні з прамыслова развітымі краінамі – членамі ЕАЭС Беларусь займае лідзіруючае становішча.

Эканомія паліўна-энергетычных рэсурсаў дасягаецца ў асноўным за кошт мадэрнізацыі і тэхнічнага пераўзбраення вытворчасцей з укараненнем сучасных навукаёмістых, рэсурса – і энергазберагальных тэхналогій, абсталявання і матэрыялаў, у тым ліку павышэння эфектыўнасці тэхналагічных працэсаў з паглыбленнем электрыфікацыі прамысловай вытворчасці, максімальна магчымага павелічэння выкарыстання мясцовых паліўна-энергетычных рэсурсаў, уключаючы Аднаўляльныя крыніцы энергіі, нагляду за рацыянальным выкарыстаннем паліўна-энергетычных рэсурсаў.

Органы дзяржаўнай экспертызы і дзяржаўнага будаўнічага нагляду Дзяржстандарту ажыццяўляюць незалежны і эфектыўны кантроль у будаўнічай сферы.

Падведамныя прадпрыемствы гэтых структур Акрэдытаваныя на адпаведнасць міжнародным патрабаванням да інспекцыйных органам і паспяхова пацвярджаюць гэты статус пры ўнутраных і знешніх аўдытах.

Экспертыза праектнай дакументацыі дае магчымасць заказчыкам прымаць бяспечныя і аптымальныя рашэнні па будаўніцтве аб’ектаў. У 2021 г.папярэджаны перарасход каштарыснай кошту будаўніцтва ў памеры больш за 840 мільёнаў даляраў.

Сучасныя тэхналогіі дыктуюць новыя прагрэсіўныя формы работы. Сёння ўжо дасягнуты ўзровень электроннага ўзаемадзеяння з заяўнікамі ў 90%. З канца 2021 г.арганізацыі РУП «Галоўдзяржбудэкспертыза» перайшлі на новы мадэрнізаваны праграмны прадукт з сучаснай архітэктурай на аснове мноства мікрасэрвісаў.

РУП «Галоўдзяржбудэкспертыза» таксама рыхтуецца да ўжывання тэхналогіі інфармацыйнага мадэлявання (BIM), вывучаючы і ўкараняючы яе ў сябе. Гэта дазволіць быць гатовымі да дадзенага выкліку, паколькі ў краінах – партнёрах BIM ўжо мае актыўнае выкарыстанне.

Строгі нагляд за адпаведнасцю патрабаванням праектнай дакументацыі, бяспекі і эксплуатацыйнай надзейнасці ўзводзяцца і рэканструююцца будынкаў і збудаванняў, а таксама да зместу будаўнічых пляцовак ажыццяўляюць інспекцыі Дэпартамента кантролю і нагляду за будаўніцтвам.

Пры ажыццяўленні нагляду выкарыстоўваюцца прыборы Экспрэс-кантролю паказчыкаў, улічваюцца сучасныя тэхналогіі і вытворчыя працэсы.

У 2021 г.парушэнні былі ўсталяваныя на 7 185 будуюцца аб’ектах Рэспублікі, што склала 82% ад усіх паднаглядных аб’ектаў. На 134 аб’ектах выкананне будаўніча-мантажных работ прыпынялася. Да парушальнікамі ўжываліся як меры папераджальнага, так і адміністрацыйнага характару.

Павышэнню статусу супрацоўнікаў органаў Дзяржбуднагляду, іх іміджу і адказнасці за выкананую працу будзе спрыяць выкарыстанне форменнага адзення і знакаў адрознення.

Дзяржстандарт з’яўляецца ўдзельнікам міжнародных і рэгіянальных арганізацый у сферы сваёй кампетэнцыі, займае актыўныя пазіцыі ў правядзенні работ у рамках інтэграцыйных утварэнняў на постсавецкай прасторы, развівае дзелавыя кантакты на двухбаковым узроўні.

Доасягнутыя за мінулыя 30 гадоў вынікі развіцця, існуючы кадравы, навукова-тэхнічны і вытворчы патэнцыял ствараюць трывалую аснову для далейшага развіцця ў інтарэсах эканомікі краіны і грамадства.